ГСА

4.Ажил мэргэжлийн нөхцөлийн тэтгэвэр
Даатгуулагч доорхи ажил мэргэжлээр 20-иос доошгүй жил эсхүл нийтдээ 25-аас доошгүй жил үүнээс 15-аас доошгүй жил тухайн ажил мэргэжлээр ажилласан бол өөрөө хүсвэл нас харгалзахгүйгээр өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгож болно. Үүнд:
Сонгодог, мэргэжлийн урлагийн байгууллагад:

•  Гоцлол дуучин
• Бүжигчин
• Найрал хөгжмийн үлээвэр хөгжимчин
• Агаарын болон хэрэглэлийн гимнастик
• Акробат
• Тэнцвэр, уран нугаралт
• Хүнд жингийн үзүүлбэрийн жүжигчин
• Зэрлэг араатан, ан амьтан сургаж  тоглуулагч
• Хөөмийчин
• Найрал хөгжмийн үлээвэр хөгжимчин

5.Бусад нөхцөлийн тэтгэвэр:
Төмөр замын цэрэгжүүлсэн хамгаалалтын албанд 25-аас доошгүй жил ажилласан даатгуулагч өөрөө хүсвэл нас харгалзахгүйгээр өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгож болно.

-Шимтгэл төлсөн байвал зохих хугацаа: 2018 онд 10-20 жил
-Нас: 2018 онд эрэгтэй 60 нас 3 сар, эмэгтэй 55 нас 3 сар Өндөр насны тэтгэвэр бодох хувь хэмжээ:Өндөр насны тэтгэврийг даатгуулагчийн тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлсөн сүүлийн 20 жилийн доторх аль дуртай дараалсан 5 жилийн хөдөлмөрийн хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын дунджаас 45 хувиар тогтооно. Тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг 20 жилээс илүү төлсөн жил тутамд өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгосон хөдөлмөрийн хөлсний хэмжээнээс 1.5 хувиар, сар тутамд 0.125 хувиар тус тус бодож нэмэгдэл олгоноБүрдүүлэх материал:

• Нийгмийн даатгалын дэвтэр
• Хөдөлмөрийн дэвтэр
• Хугацаат цэргийн албыг байлдагч, түрүүчээр хаасан бол цэргийн батлах
• 1995 оноос өмнөх 5 жилийн цалин хөлсийг сонгосон тохиолдолд аж ахуйн нэгж, байгууллагын дарга, нягтлан бодогчийн гарын үсэг, тэмдгээр баталгаажсан цалин хөлсний тодорхойлолт эсхүл архивын лавлагаа
• Тэтгэвэр тогтоолгохыг хүссэн өргөдөл
• Иргэний үнэмлэх
• 2 хувь цээж зураг /3×4/

Малчин гэж Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хуульд зааснаар мал аж ахуй эрхэлж үндсэн орлогоо олдог иргэнийг ойлгоно. Түүнчлэн аж ахуй нэгж, байгууллага, иргэнтэй хөдөлмөрийн болон ажил гүйцэтгэх, хөлсөөр ажиллах гэрээний үндсэн дээр мал маллаж байсан малчин, саальчин, тугалчин, тууварчин /1990 оноос өмнөх тууварчинг хамааруулна/, цаа буга маллан тайгад амьдарч байгаа цаатан Монгол Улсын иргэнийг малчинд хамааруулна.Шимтгэл төлсөн байвал зохих хугацаа:
– Нийтдээ 20-оос доошгүй, үүнээс 15 жил малчнаар ажиллаж тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлсөн эрэгтэй 55 нас хүрсэн
– Нийтдээ 20-оос доошгүй, үүнээс 12 жил 6 сар малчнаар ажиллаж тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлсөн эмэгтэй 50 нас хүрсэн малчин өөрөө хүсвэл өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох эрхтэй.

Малчнаар ажилласанд хамаарахгүй хугацаа:

• Ерөнхий боловсролын сургууль болон их, дээд сургууль, коллежийн өдрийн ангид суралцсан хугацаа
• Цэргийн алба хаасан хугацаа
• Малчнаас өөр ажил, хөдөлмөр эрхэлсэн хугацаа
• Хөдөлмөрийн чадвараа бүрэн алдсаны улмаас нийгмийн даатгалын сангаас тахир дутуугийн тэтгэвэр, нийгмийн халамжийн сангаас хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний тэтгэвэр авч байсан хугацаа

Малчин өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгоход бүрдүүлэх баримт бичиг:

• 1995 оноос өмнөх хугацаанд Хөдөө аж ахуйн нэгдлийн гишүүний болон Хөдөлмөрийн дэвтэр, шаардлагатай тохиолдолд архивын лавлагаа эсхүл шүүхийн шийдвэр;
• 1995 оноос хойш ажил олгогчтой гэрээ байгуулан малчнаар ажиллаж, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн бол малчнаар ажилд авсан, чөлөөлсөн тухай тушаал, шимтгэл төлөлтийг баталгаажуулсан нийгмийн даатгалын дэвтэр, шаардлагатай тохиолдолд шимтгэл төлсөн лавлагаа;
• 1995 оноос хойш сайн дурын даатгалд хамрагдсан нийгмийн даатгалын дэвтэр;
• 1995 оноос хойш хугацааны “Мал, тэжээвэр амьтад, хашаа, худгийн … оны тооллого”-ын жил бүрийн бүртгэл буюу “А” дансны лавлагаа, байхгүй тохиолдолд сум, дүүрэгт байгуулагдсан “Даатгуулагчийн малчнаар ажиллаж нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн хугацааг тодорхойлох” үүрэг бүхий орон тооны бус байнгын зөвлөлийн тогтоол;
• 1991-1994 онд тэтгэврийн даатгалд шимтгэл төлснийг нотлох нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийг бүртгэх тооцооны хуудас;
• Ажилласан жил тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн тооцох тухай хуулийн дагуу 1990-2000 оны тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн тооцуулсан болон төлсөн тухай “Баталгаажилтын хуудас”;
• Сум, баг, хорооны Засаг даргын тухайн малчин-даатгуулагчийн ам бүлийн  тодорхойлолт;
• Иргэний үнэмлэхний хуулбар
• Өргөдөл;
• 3*4 хэмжээтэй зураг 2 хувь

Үндэсний статистикийн хорооноос баталсан “Мал, тэжээвэр амьтад, хашаа, худгийн … оны тооллого”-ын жил бүрийн бүртгэл буюу “А” дансны лавлагаа:

• Даатгуулагч 1995 оноос өмнөх хугацаанд мал маллаж байсан тохиолдолд “А”дансны лавлагаа шаардлагагүй;
• Даатгуулагч 1995 оноос хойш мал маллаж байгаа нь “А” дансаар нотлогдохгүй тохиолдолд түүний малчнаар ажиллаж байсан хугацааг тухайн сум, дүүргийн Засаг даргын захирамжаар байгуулсан орон тооны бус байнгын зөвлөл тодорхойлно.

НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН ТУХАЙ ХУУЛЬ ТОГТООМЖИД
ОРСОН ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД (2018.01.01-ний өдрөөс мөрдөж байна.)

Улсын Их Хурлаас 2018.02.02-ны өдөр Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж даатгуулагчийн өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох насыг жил бүр 3 сараар дор дурдсанаар нэмэгдүүлсэн. Үүнд: 

ӨНДӨР НАСНЫ ТЭТГЭВЭР ТОГТООЛГОХ НАС

ӨНДӨР НАСНЫ ТЭТГЭВЭР ТОГТООЛГОХОД ШИМТГЭЛ ТӨЛСӨН БАЙВАЛ ЗОХИХ ДООД ХУГАЦАА
Улсын Их Хурлаас 2018.02.02-ны өдөр Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, нийгмийн халамжийн сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн зүйл заалт хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулиудыг хэрэглэх журмын тухай хуулийн 61 дүгээр зүйлд зааснаар өндөр насны тэтгэврийг өөрийн хүсэлтээр эрэгтэй 60 нас, эмэгтэй 55 насандаа тогтоолгох даатгуулагчийн тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлсөн байвал зохих доод хугацааг 2038 он хүртэл жил бүр 3 сараар нэмэгдүүлэхээр өөрчилсөн.

Өндөр насны тэтгэврийг өөрийн хүсэлтээр эрэгтэй 60 нас, эмэгтэй 55 насандаа тогтоолгох даатгуулагчийн тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлсөн байвал зохих доод хугацааны шатлал

ӨНДӨР НАСНЫ ТЭТГЭВЭР ТОГТООЛГОХ ДУНДАЖ ЦАЛИН
Улсын Их Хурлаас 2018.02.02-ны өдөр баталсаны дагуу Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.1-д зааснаар тэтгэврийг дараалсан 7 жилийн буюу 84 сарын дундаж цалингаар тогтоохоор өөрчилсөн. Энэхүү зохицуулалт нь дор дурьдсанаар үе шаттайгаар хэрэгжинэ. Үүнд:

• 2018 онд 5 жилийн буюу 60 сарын дундаж цалин
• 2019 онд 6 жилийн буюу 72 сарын дундаж цалин
• 2020 онд 7 жилийн буюу 84 сарын дундаж цалин